ปัจจุบันเรามักจะได้ยินคำว่า AI (เอไอ) หรือยุค 4.0 กันอยู่เสมอ สองคำนี้มีการพูดถึงกันอย่างแพร่หลายในแวดวงต่างๆ ทั้งนี้ ต้องขอแยกหัวข้อออกเป็นสองประเด็น เพราะคำว่า AI กับยุค4.0 แม้จะเป็นเรื่องที่แยกกันแต่ก็มีความเกี่ยวโยงกันอยู่ หากสังเกตจะพบว่าก่อนหน้านี้ไม่ค่อยมีการพูดถึงยุค 1.0, 2.0 หรือ 3.0 เลย อยู่ๆก็กลายมาเป็น Thailand ยุค 4.0 จริงๆแล้วยุค 1.0 – 3.0 ได้ผ่านมาแล้ว แต่เป็นยุคที่ไม่ค่อยมีการเปลี่ยนแปลงหรือไม่มีอะไรที่โดดเด่นมากนักจึงไม่ค่อยมีการพูดถึงกัน 

หากย้อนไปเริ่มต้นที่ยุค Thailand 1.0 จะพบว่าเป็นช่วงที่ภาครัฐเน้นการลงทุนภาคเกษตรกรรมและเหมืองแร่เป็นหลัก ส่วนยุค 2.0 เป็นช่วงที่ภาครัฐเน้นด้านอุตสาหกรรมประเภทสิ่งทอ เสื้อผ้า เครื่องนุ่งห่ม และสุดท้ายคือ ยุค 3.0 เป็นยุคที่ภาครัฐให้ความสำคัญกับสินค้าอุตสาหกรรมหนักเช่น รถยนต์ สินค้าเทคโนโลยี เครื่องใช้ไฟฟ้า คอมพิวเตอร์ เป็นต้น จนมายุค 4.0 ซึ่งจะเป็นช่วงหัวเลี้ยวหัวต่อระหว่างคอมพิวเตอร์แบบดั้งเดิมและผลักดันการเติบโตของนวัตกรรม โดยมีการคิดค้นนวัตกรรมใหม่ๆออกมามากมาย หนึ่งในนวัตกรรมที่มีความโดดเด่นและเป็นที่กล่าวถึงกันมาก คือ นวัตกรรมปัญญาประดิษฐ์ หรือ AI (Artificial Intelligence) 

ในสมัยก่อนระบบคอมพิวเตอร์จะทำงานตามที่ถูกสั่งการมาจากชุดโปรแกรมคำสั่งที่เขียนควบคุมเอาไว้ ระบบจะไม่สามารถทำนอกเหนือจากคำสั่งได้ แต่ AI คือความฉลาดเทียม ที่ถูกสร้างขึ้นมาเพื่อให้คอมพิวเตอร์สามารถเรียนรู้กระบวนการคิด การใช้เหตุผล หรือแม้กระทั่งการปรับตัวด้วยตัวของมันเอง โดยการลอกเลียนแบบพฤติกรรมของมนุษย์หรือการเก็บข้อมูลในอดีตแล้วนำมาประมวลผลเพื่อหาทางแก้ปัญหา  ลองนึกถึงภาพยนตร์เรื่อง Terminator (คนเหล็ก) หรือเรื่อง iRobot เป็นตัวอย่างของความสามารถของ AI ที่ถูกนำไปประยุกต์ใช้

หลายท่านมองว่า AI เป็นเรื่องที่ยังไกลตัวหรือบางท่านอาจกังวลว่า AI จะเป็นภัยคุกคามต่อมนุษย์หรือไม่ ในความเป็นจริงแล้ว AI ไม่ได้เป็นภัยคุกคามต่อมนุษย์ ในทางกลับกัน AI ถือเป็นเทคโนโลยีสมัยใหม่ที่จะมาเปลี่ยนโลกของเราให้มีความสะดวกสบายมากยิ่งขึ้น จริงๆแล้ว AI อยู่ใกล้ตัวเราจนเราคุ้นเคยเพียงแต่เราอาจจะไม่ได้สังเกต เช่น เทคโนโลยีช่วยโฟกัสใบหน้าในกล้องถ่ายรูปของโทรศัพท์มือถือ หรือระบบสำรวจพฤติกรรมของผู้คนในโลกโซเชียลว่าเป็นอย่างไร เมื่อระบบ AI รับรู้ก็จะนำเสนอเฉพาะเนื้อหาสาระที่บุคคลนั้นสนใจนั่นเอง หรือแม้กระทั่งระบบคอลเซ็นเตอร์หรือ Chabot (ระบบตอบกลับการสนทนาด้วยตัวอักษรแบบอัตโนมัติ)  ในบางครั้งเมื่อเราพิมพ์ข้อความในระบบขอความช่วยเหลือบนอินเทอร์เน็ต หรือการใช้บริการจองตั๋วเครื่องบินหรือการสั่งอาหารทางระบบออนไลน์ เราอาจนึกแปลกใจว่าทำไมเจ้าหน้าที่สามารถให้ข้อมูลและโต้ตอบกับเราได้ทันทีตลอด 24 ชั่วโมง  และข้อความในการโต้ตอบยังดูเป็นธรรมชาติเสียจนเราอาจจะคิดว่าเรากำลังคุยกับเจ้าหน้าที่อยู่ แต่ที่จริงแล้วคือระบบที่เป็น AI นั่นเอง  จากตัวอย่างต่างๆจะเห็นได้ว่า AI นั้นได้ขยับเข้ามาใกล้ตัวเรามากขึ้นทุกที ที่สำคัญ AI นั้นทำงานโดยใช้ระบบตรรกะในการตัดสินใจ ไร้ซึ่งอารมณ์ ความลำเอียงและความรู้สึกเข้ามาเกี่ยวข้อง จึงทำให้ผลลัพธ์ที่ได้มีความเที่ยงตรงและสมบูรณ์มากกว่าการตัดสินใจของมนุษย์ในบางเรื่อง

สำหรับตัวผู้เขียนนั้นได้ทำงานอยู่ในแวดวงการเงินการลงทุนก็พบว่า AI ได้เข้ามามีบทบาทในแวดวงการเงินการลงทุนเช่นเดียวกับวงการอื่นๆ หลายท่านอาจจะเคยได้ยินคำว่า Robo Advisor หรือ Robo Trading หรือ Algorithmic Trading ซึ่งแปลว่า หุ่นยนต์ผู้แนะนำ หรือหุ่นยนต์นักลงทุน โดยระบบดังกล่าวเป็นส่วนหนึ่งของการประยุกต์ให้ AI กลายมาเป็นโปรแกรมคอมพิวเตอร์และอาจจะมีส่วนร่วมในการตัดสินใจลงทุน ซึ่งทำหน้าที่ตัดสินใจซื้อขายหลักทรัพย์ด้วยตัวของมันเองควบคู่ไปกับมนุษย์  โดยอาศัยฐานข้อมูลที่เรียนรู้หรือเคยลองผิดลองถูกมาในอดีต หรือบางแห่งก็ได้มีการนำ AI เข้ามาทำหน้าที่แทนมนุษย์ 100% ภายใต้แนวคิดที่เชื่อว่าคอมพิวเตอร์จะทำงานโดยปราศจากอารมณ์ใดๆทั้งสิ้น ส่งผลให้ทุกการตัดสินใจมาจากเหตุผลและตรรกะที่ผ่านการเรียนรู้และจดจำรูปแบบเหตุการณ์ต่างๆที่ผ่านมา ทั้งนี้ คอมพิวเตอร์มีเวลาในการเรียนรู้ได้ยาวนานกว่ามนุษย์ กล่าวคือ มนุษย์อาจจะเริ่มต้นเรียนรู้สิ่งต่างๆได้ตอนอายุ 3 ขวบและอาจจะหยุดเรียนรู้ตอนตัวเองเสียชีวิตด้วยความชราเมื่ออายุ 100 ปี แต่ AI หรือคอมพิวเตอร์สามารถสั่งสมประสบการณ์และการเรียนรู้ไปได้เรื่อยๆเกินกว่า 100 ปี ซึ่งก็อาจจะทำให้ AI กลายมาเป็นนักลงทุนที่ผ่านประสบการณ์ต่างๆมาอย่างยาวนานมากกว่าชั่วชีวิตของมนุษย์ 1 คน  หากกล่าวถึงตัวอย่างการประยุกต์ใช้ AI ในแวดวงการลงทุน จะพบว่าในสหรัฐอเมริกาได้มีการพัฒนาให้ AI สามารถเขียนบทวิเคราะห์หลักทรัพย์และบทวิจัยเศรษฐกิจมาแล้ว โดยมีการเรียบเรียงถ้อยคำในบทวิเคราะห์ที่มีความใกล้เคียงกับมนุษย์มากจนแทบจะแยกไม่ออกว่านี่คือผลงานของหุ่นยนต์คอมพิวเตอร์ และบางธนาคารในต่างประเทศก็ได้นำ AI มาเป็นผู้แนะนำการลงทุนแทนมนุษย์ สำหรับสถาบันการเงินในเมืองไทยก็มีการนำ AI เข้ามาใช้เพิ่มมากขึ้นเช่นกัน